Ang Pagpangita sa Gugma, ang Pagtahan sa Kaugalingon

Ang pagbiyahe usa ka ritwal sa pagpangita sa gugma. Ang paglangyaw sa laing dapit modasig sa dughan nga moabi-abi sa nagkalain-laing matang: ma-sugilanon man o magugma o bisag unsa pa na nga idunol sa usa ka lugar. Sigon pa ni Pico Iyer, "we travel, in essence, to become young fools again—to slow time down and get taken in, and fall in love once more." 

Adunay usa ka mitolohiya nga ang tawo molangyaw bitbit usa sa tulo ka hinungdan: ang pagtapak o pag-ayo sa dughang nabuak, ang pagpangita  sa kaugalingon, ug ang pagpangita sa gugma. Ug tingali, mao kiniy gipangita ni Virhenia: gugma. 

Alcoy: Ang Pagpangita sa Gugma

Ang baybayon ug ang dagat nagpamatuod kon usa ka tunhay, kon unsa ka alindasay ang gugma, kon unsa ka martyr ang baybayon. Ang dagway sa balud mag-usab-usab: usahay kalma kini sama sa mga puting panganod, apan usahay sama kini kamangtas ni Bagyong Ruping. Mamantas o makalma, ang baybayon andam nga modawat sa mga aligutgot sa dagat.

Mao tingaling mas dasig kon ang pagpanguyab mahitabo sa baybayon.

Adunay duha ka lalaki. Amo kini silang nakit-an nga ningtampisaw samtang nagtan-aw mis mga isda sa may bato sa Obong Spring sa Dalaguete.  Kay lagi way tarung kasilyas ang lugar, nagpasalipod nalang mis daang tindahan. Apan ang duha ka laki, ninglipot gyod sa tindahan aron adto moagi.  Aduna gyoy mga lalaki nga mas tin-aw pas tubig sa Obong ang intensyon.   

Sa pagpadulong na namo sa Tingko—ang baybayon sa Alcoy—ang duha ka lalaki nagsakay og motor ug ningtagad namo o nagpatagad ba kaha. Ningsugyot sila nga magkuyog na lang ming upat. Nagtingsi nga ning-uyon si Virhenia.  

Si Virhenia ug ang nagdrayb sa motor naglingkod sa baybayon samtang nag-ila-ila. Ug tingali, nag-iyahay silag pagpamutbot: Si Virhenia si Mary, taga-syudad. Ang lalaki si Kent, ang pag-umangkon sa mayor sa Carcar.

Tingali, alang kang Virhenia, ang sitwasyon usa ka gamayng baga, nga kon tayhupan, pwede mahimong kayo. Samtang nagsud-ong ko nila gikan sa lawm nga bahin sa dagat, ang ngisi ni Virhenia murag usa ka-slice sa watermelon kalapara. Ang kuyog sa drayber, nanimpad nga molangoy sa akong gipwestuhan. Apan wa niya nakaya.  

Ang tabun-tabon sa kilum-kilom anam-anam nga ningtakub sa baybayon sa Tingko. Giduyan sa mga pinong balod ang kahilom sa baybayon. Adunay managtiayon nga nagpahayahay: ang babay naglingkod sa bilahan sa lalaki. Adunay usa ka bata nga nagduwa sa iyang trak-trak. Ang duha ka tiguwang nga Amerikano nalingaw og panguha og mga bayanan sa kinhason.  


Samtang ako, nagpautaw-utaw sa lawom nga bahin sa dagat, daw baruto nga way pising naghigot.

 Boljoon:  Ang Pagtahan sa Kaugalingon

Kon ang bus o dyip mosubay na gani sa daw lawas sa bitin nga kurbada, timaan kini nga nag-atang ang lungsod sa Boljoon sa unahan.   

“Unsay naa sa Boljoon?” pangutana nako samtang nagsud-ong sa lungsod nga naghudyaka. Samtan nagduwa-duwa ang kangitngit sa baybayon sa Tingko, ang kahayag nagduwa-duwa sa batan-ong kagabhion sa Boljoon.

“Pyista ron, day. Di diay mo mamiyestahay?” sigon sa usa ka pasahero sa dyip.

“Mamiyesta oy!” paspas nga tubag ni Virhenia, daw way duha ka lalaki nga gibiyaan sa Tingko. Ningbalik silas Carcar, samtang nagpadayon mis among ambak-ambak sa mga lungsod. Sigon pas usa, ayaw kog kalimti pag-add sa Facebook ha!  Ug tungod tingali sa nagkalain-laing mga social networking sites karon, walay hinungdan aron iromanticize ang panagbuwag og dalan. Sa panahon karon, ang pisikal na “ba-bye” mahimong masundan og birtwal na “hello” o “musta na ka?” Mao tingaling nagtingsi lang ang agi ni Virhenia samtang ang posibilidad sa usa ka gugma natanggong sa posibleng pag-add sa Facebook.

Ang daang simbahan nga gama sa bato, daw usa ka dakong farm house sa habagatang bahin sa kalibutan nga pirmi nako makit-an sa mga hulagway sa web site sa National Geographic.  Ang managkutay nagtapok sa kilid sa simbahan.

Nagkalain-laing ang mga aktibidades pang-outdoor sa plaza atbang sa simbahan. Didto nako nahibaw-an ang pagzip-line usa ka pamaagi sa pagbuhi sa kaugalingon. Imong ihatag ang imong kinabuhi sa pisi nga nagsuporta sa imong lawas. Ihatag ang kabug-aton sa imong lawas sa pisi. Mao tingali ni ilang giingong letting go.

Kon kani mabuhat, gaan ang pamati, ang lawas mohanoy; ug kana ang higayon nga malingaw kas zipline.

Ang plaza sa Boljoon ninghalok sa Tañon Strait ug adunay duha ka diving board sa boulevard niini. Kaswerte naman lang sa mga taga-Boljoon, ang ilang swimming pool ang Tañon Strait mismo.

Ang mga lawas sa mga batang nang-ambak sa dagat murag mga balinsasayaw nga ninghapaw sa ibabaw sa tubig. Nasuya sa mga bata, nangambak sad mi.

 Ang pag-ambak, ang pagtahan sa lawas sa dagat usa ka proseso sa gugma. Imong ihatag imong kaugalingon sa dagat, sa higayon nga mag-abot ang lawas ug ang tubig, adunay  pagsiak nga mahitabo.

Mao tingaling mas dali ang  pagtahan sa kaugalingon sa mga way kinabuhing mga butang sama sa pisi ug dagat.  Kon ako ang pangutan-on, mas sayon ang pagtahan sa  pagsalig kanila kaysa sa tawo. 


***Gumagawas sa Bisaya Magazine