Ang Mananag-an sa Alegria

Ang  hulagway gikan sa Backpacking with a Book

“Adunay duha ka lalaki nga moabot sa imong kinabuhi.”

Ningkulismaot ang nawng ni Virhenia pagkadungog niyas panagna sa sikyu sa iyang love life. 

“Pag-sure diha, nong, oy,” tubag  ni Virhenia dayon lad-ok sa iyang init nga chocolate drink samtang ang kainit sa panit sa tasa sa kinutaw na kape ningtapot sa  akong palad.

Ang kabugnaw sa sayong kabuntagon ninglapos sa akong jacket. Ang tanang butang sa palibot naglugitom: ang kasagingan, ang kabukiran, ang kalangitan.  Ala dos nas kadlawn, og naa mi daplin sa dan namainit samtang nag-atang sa unang bus padung sa syudad sa Sugbo. 

Bisan kami rang tulo ang nagtikaw-tikaw nianing dapit sa Alegria, mosal-ot usahay ang ubo, ang yamyam sa mga nangatug sa sulod sa hip-ot nga inn. Tingali, ang huna-huna sa sulod nahibaot sa lain-laing dapit: sa dapit sa mga seksing babay, sa kamanggahan nga hitak sa bunga, o di ba kaha sa pangpang  kon diin ang lawas di malihok, daw nay laing nilalang nga nagmando niini: urom. 

Ang mananag-an murag usa ka rock star. Ang iyang jacket pareha-parehag style sa kang Pepe Smith.  Sa di pa siya mosubay sa mga linya sa among palad, mohithit una siya sa iyang sigarilyo.

Siya ang nanuktol sa among kwarta. Iya ming gipukaw aron di nasad mi mabiyaan sa bus. Nasad. O kay sa niaging gabii man unta mi mamalik sa syudad, pagkahuman namog ambak-ambak sa mga lungsod sa Santander, Ginatilan, ug Alegria.  Apan unsa bang pagka-unsa, wa mi kabantay nga ning-agi na diay ang bus. Sa bana-bana sa tigbantay sa resort nga among gipanihapunan, sayu-sayo kini nga ninglabay. 

Wa na unta miy makatulgan kon wa mi katayming sa usa ka kagawad nga nakigtabi sa tigbantay sa resort. Gihatod mis kagawad sa gamayng inn.

Pag-abot namos inn, kusog ang bolyum sa TV samtang naay usa ka grupo sa mga lalaki nga nag-inom. Lami tingaling sumsoman ang basketball sa TV samtang magtagay og beer.

“Day, nabiyaan mani silas bus, oy. Naa pa kay bakante?” pangutana sa kagawad.

“Hala, konsehal, puno na baya mi ay.”

“Taga-syudad baya intawn ning mga bat-ana. Pulos pa gyod babay.”

“Hala, sige, sila nalay gamit sa among kwarto.”

Sa tag-singkwenta pesos kada taw, aduna na kay kantri nga gihapinag panapton susama sa akong uniporme paghigh school ug ang habol susama sa akong uniporme sa elementarya.

Mao na mi ron daplin sa dan, nagpaabot mis bus. Naay rason nga nabiyaan mi. Kon wala pa mi nabiyaan sa bus, di unta namo mahimamat ang sikyung mananag-an.

“Na, nayabag na gyud na, nong. Di pwede mohangyo, usa lang?” hirit pa ni Virhenia.

“Di gyod, day, duha gyod kabuok ka lalaki ang maabot sa imong kinabuhi.” Ningsamot og lugsot ang simod ni Virhenia. 

Si Virhenia, sa akong bana-bana, napriso sa ideya nga ang gugma usa ra.

Nakahinumdom kos among istorya da lalis bahin niini samtang nangaon mi usa ka gabii niana. Bisan pa ning-uyon si Virhenia sa akong argyumento nga nagkalain-lain ang dagway sa gugma, supak siya sa ideya ang tanang klase sa gugma way taas, way mubo, patas ang tanan.

Para kaniya ang one true love ang pinakataas nga porma sa gugma.

Para kanako, di kini tinuod.  

Aduna toy adlaw nga trapik kaayo sa Mango Avenue, samtang ang sirina sa ambulansya daw babay nga nagsyagit og tabang, murag tingog sa umaabot nga kamatayon. Bisan baga kaayo ang trapiko, naningkamot ang mga motorista nga magpadaplin aron makaagi ang ambulansya. Daw gi-slow motion  sa akong alimpatakan ang hinay-hinay nga paglubag sa monobila, ang makakulbang tyabaw sa sirina, ang pagbusina sa mga motorista nga nangagni sa uban nga mohatag dan. 

Tingali para sa uban, common sense ang nagdrayb sa mga motorista aron para magpadaplin, pero para kanako gugma ka to: gugma para sa uka ka estranghero nga nakigbuno sa iyang kinabuhi, gugma kato sa kinabuhi mismo.

Kining klaseha sa gugma parehas ras paghigugma sa himungaan sa iyang mga piso, sa anay sa iyang mga baktin, o di ba kaha ang paghigugma sa adlaw sa tanan nga nahayagan niini.

Hambugero ra kaayo tang moingon nga mas hawod ang gugma sa usa ka taw. Ang nakadiperensya ra nato nila, nagsangkiig tas panumdoman: ang makapungot, ang makalingaw nga panumdoman. 

  

Ang gugma way kadak-on, pero naay kadugayon. Motuo hinuon ko, lisud man dawaton, nga naay utlanan ang gugma.  Nga sama sa tanan, moabot ug mobiya kini. Ug si Virhenia dili pa andam nga modawat niini, kay para niya ang one true love walay utlanan.

Ang gugma makalimot sama sa pagkalimot sa himungaan sa iyang mga dumaga og bayung-bayong o sama sa adlaw nga nakalimot sa tanan unyag abot sa kagabhion.

“Naa koy gitagna ato sa una,” sugilon sa sikyu, “giingnan nako siya, makigpuyo siya og duha ka lalaki. Sinugdanan wa gyod siya ningtuo, sus, mga pipila ka tuig ningbalik bitaw na ug ningsugilon, nagbuwag siya sa una niyang kapuyo, nya karon lain na sad iyang kapuyo.”

Ang mga kilay ni Virhenia, nag-abot, mura siyag katuohon o di sa mananag-an.

Akong gitan-aw ang akong palad. Unsa may nakita sa mananag-an nga di nako makit-an sa akong kaugalingong palad. Para nako ang kada-linya sa akong palad usa ka  sangpotanan sa mga buhat sa akong mga kamot: ang linya nga nahiluna tunga sa akong tudlo ug kumagko gikan sa pag-alsa og de-galong tubig padung sa among daang balay, mga kinse minutos gikan sa kawsanan. Ang akong tuong palad mas daghag  linya kay mas daghan kining naagian, mas nasinati kini kaysa sa wa.

Ang mga linya sa akong palad, nakahibaw ko, magka-anam sila og kadaghan samtang magkatiguwang ko. Ang tanang kunot , linya, uwat maoy konkretong ebidensya sa atong mga nangagi. Gabay kini sila aron lab-ason ang atong panumdoman.

Pananglitan, kadakita nako sa akong dakong uwat sa wang bitiis, ibabaw gamay sa akong tiil, mahinumduman dayon nako ang kakusog sa impak sa bisikleta nga ningbangga sa dakong bato kilid sa dalan: uwat sa adbentyur. O di ba kaha ang uwat sa akong wang kumagko, uwat sa kahangol.  Bisan nagkalisod, gisuwayan nakog bunot ang kinawat namong lubi ni Tatay Boni. Sus, nasipyat man, ako man hinuong kumagko ang nabuak.  O di ba kaha ang dakong uwat sa akong tuong bukton, usa ka buhing memory asa kakurat:  sa akong pagmata nahikurat kos tingog ni  Mama, nya ningpasok kos ilawm sa kantri. Og naa man diay buak nga tasa sa ilawm. Mao diayng suko kaayo si mama kay nakabuak diayg tasa ang akong igsuon.

Ang mga linya sa akong palad, sama sa akong uwat usa ka mapa sa akong mga nangagi. Kon pwede ni sila hinuktukan aron mahibaw-an ang umaabot, ngano mang di. 

Pero aduna koy mga pangutana nga wa nako napangutana sa mananag-an kay naabot naman ang bus: makatag-an ba siya kon  adunay laing gugma nga maabot sa iyang kinabuhi, makatag-an ba siya kon ang iyang gugma mahurot na, o ang iyang kasing-kasing mabuak na?

*Bisaya Magazine